Pierwszy raz po książkę „Emocje ujawnione” Paula Ekmana sięgnęłam jeszcze na studiach psychologicznych – wówczas lekturze obowiązkowej w ramach modułu u profesora, który był postrachem wszystkich studentów. Mój umysł podpowiadał mi wizję żmudnej przeprawy przez terminologię i stos opisów badań naukowych. Jak bardzo ta myśl była nieużyteczna okazało się już po pierwszych kilku stronach gdy doszłam do słów: „Emocje decydują o jakości naszego życia. Mamy z nimi do czynienia przy każdej relacji, która jest dla nas ważna…. Mogą one ocalić nam życie, ale mogą również powodować prawdziwe szkody… mogą stymulować nas do działania, ale mogą tez prowadzić nas do postępowania, którego będziemy później bardzo żałować.” I tu rozpoczęła się przygoda podsycana ciekawością.

Ale najpierw kilka słów o autorze. Paul Ekman jest postacią nieocenioną w swym wkładzie w to co wiemy o emocjach. Osobiście uznaję go za pioniera. To niebywały ekspert w dziedzinie emocji i ich ekspresji, specjalista w dziedzinie wykrywania kłamstw bazując na mikromimice i współtwórca systemu Facial Action Coding System (FACS) używany przez policję i oddziały antyterrorystyczne na całym świecie. Autor wielu publikacji w tym obszarze. Według rankingu magazynu TIME jeden ze 100 najwybitniejszych psychologów XX w.

„Emocje ujawnione” są jedynym znanym mi tak kompaktowym, szczegółowym i rzetelnym przewodnikiem po świecie rozpoznawania ekspresji mimicznych różnych stanów emocjonalnych – aż 16 stron samych źródeł badań naukowych! Całość jest okraszona wieloma przykładami, wskazówkami i ilustracjami jak krok po kroku rozpoznać konkretną emocję dzięki m.in. zaproponowanym ćwiczeniom, co jest nieocenioną umiejętnością dla każdego adepta dziedziny związanej z funkcjonowaniem z drugim człowiekiem.

Autor wpierw zapoznaje czytelnika z wielokulturowością i uniwersalnością emocji, pokazując, że każdy z nas „czuje”! Co cenne – nie zapomina przy tym o różnicach międzykulturowych w ich ekspresji. Zaprasza nas do historii o tym, skąd one w ogóle się biorą i co nam dają? Ukazuje ważny aspekt mobilizujący różnych stanów emocjonalnych, a także ich ciemniejszą stronę wtedy kiedy emocje wpędzają nas w kłopoty. Niemniej pozwala nauczyć się rozpoznawać, że każda niesie ze sobą jakąś dozę informacji, która w kontekście sytuacyjnym jest ważna np. złość mówi o tym, że coś dzieje się nie do końca jak byśmy sobie tego życzyli; smutek, że potrzebujemy wsparcia i zaopiekowania, czy strach, sygnalizujący, że coś nam zagraża w danym momencie. Pozwala na nowo ujmować emocje bardziej w kategoriach „przyjemnych” i „nieprzyjemnych” związanych z jakąś informacją niż dzielić na te „dobre” lub „złe”. Znajdujemy tutaj opis mechanizmu powstawania, uczenia i utrwalania stanów emocjonalnych, ale też tego jak sobie lepiej z nimi radzić oraz jak je zmieniać kiedy są niepomocne. Co ciekawe, ujmuje często zapominany obszar tego kiedy ich zmiana może być trudna bądź niemożliwa. Wskazuje na ważne lekcje: ekspresja mimiczna pojawia się mimowolnie; będąc pod wpływem emocji nasze interpretowanie świata zmienia się zgodnie z emocją jaką odczuwamy, czy to, że nie mamy kontroli nad tym co wywołuje w nas różne stany emocjonalne ale mamy wpływ na to jak na nie reagujemy.

Pozycja ta jest w mojej ocenie podstawową lekturą w psychoedukacji oraz treningu rozpoznawania i adekwatnego reagowania na różne stany emocjonalne u siebie i u innych. Mówiąc wprost – rozwoju inteligencji emocjonalnej i samoświadomości w tym obszarze. A to przekłada się na naszą kondycję psychiczną. Co ważne podkreślenia, większość wiedzy zawartej w tej pozycji bazuje na badaniach, które autor wykonywał jako pierwszy na świecie!

To czego zabrakło mi w tej pozycji pomimo mnogości ważnych i ciekawych informacji to więcej praktyki, jest to pozycja mocno naukowa, pełna faktów i bardzo szczegółowych danych naukowych. Co mogłoby zadziałać na plus w kolejnym wydaniu? Więcej ilustracji, ćwiczeń, kolorowych zdjęć i mniej naukowa narracja. Podsumowując, pozycja ta kierowana jest przede wszystkim dla każdego, kto interesuje się obszarem emocji i ich ekspresji mimicznych. Każdego chcącego lepiej zrozumieć siebie i innych w tym zakresie, a także, każdego kto chce lepiej radzić sobie w interakcji z drugim człowiekiem, czy też wtedy kiedy pojawiają się  w nas te mniej przyjemne doznania. Gdybym miała wskazać konkretną grupę docelową – to niezastąpiona lektura dla psychologa, psychoterapeuty, psychiatry czy każdego innego specjalisty pracującego z drugim człowiekiem i jego emocjami.

Paul Ekman Ph.D. „Emocje ujawnione. Odkryj, co ludzie chcą przed Tobą zataić, i dowiedz się czegoś więcej o sobie”
Wydawnictwo: Sensus